Por un feminismo de chirmanas de tierra

Eva Piay

Iste anyo que deixamos dezaga, pero que encara zurrastiamos, nos ha imposau a muitas a mirar-nos a vida a traviés d’una finestra; a atras tantas, adaptar-nos sin remedio t’as midas urbano-centricas que s’han pensau dende y pa las grans ciudatz. A primavera s’acerca y seguimos en una pandemia que s’ha levau masiadas vidas que no bi tornarán, y que ha acentau encara más a crisi, a precariedat y a falta de servicios en a qual vivimos. Ha habiu de venir-ie un virus pa contrimostrar que iste sistema que no orbita arredol d’a vida y en o qual nos trobamos acazadas no ye sostenible, y que no ye que o comienzo y agreviamiento d’atras crisis y pandemias. A ista emerchencia climatica, en istos zaguers tiempos s’han uniu a emerchencia social y sanitaria, y no podemos prencipiar iste manifiesto sin trayer aquí a todas as personas abatanadas por o virus y o sistema.

Talment podamos cayer en a error de pensar que as parolas no son capaces de guaire. Pero nusotras nos pensamos que siguen estando importants. Manimenos a incertidumbre y a mal, as nuestras parolas son tamién ecosistemas de pensamientos y accions que no existen en atros puestos. Gracias a ellas podemos veyer o mundo, formar parte d’ell, reprexinar y fer posible pensar y creyer en atros futuros difuera d’iste sistema.

Chirmana,

iste 2021 no saldremos t’a carrera como atros anyos. Seremos deseparadas por una distancia que nos ha furtau os besos, os abrazos que levamos un anyo sin sentir, y ixas risetas que han amagau as mascarutas. Por ixo, en iste anyo en o qual as plazas serán mas vuedas que no nunca, tos convidamos a leyer istas parolas, a fer-las vuestras, dende os balcons, dende os fogarils, y deixar que o fumo d’as chamineras s’encargue de chuntar as nuestras voces, que l’aire as faiga plegar bien luen.

Iste 8 de marzo no podemos deixar de devantar a nuestra voz como mullers rurals. Porque a pandemia tamién ha traito menutos d’usma; menutos en os quals hemos visto como que a propia ciudadanía s’organizaba y s’encargaba d’ixo a o que as politicas publicas no han quiesto plegar, porque no han teniu a talla ni han estau prous. Por ixo queremos dar-tos as gracias: por amostrar-nos que atras formas de convivir y d’emparo mutuo son posibles.

Gracias a ixas mullers productoras y pensaderas, que dende abaixo s’han organizau pa que os suyos alimentos locals y de proximidat podesen plegar en todas as casas. Nos femos alcordanza especialment d’iniciativas como SOS Campesinado, y de todas as chornaleras migrants que l’anyo pasau se quedoron agazapiadas dentro d’as nuestras mugas, en un país que no yera o suyo, luen d’as suyas familias y en unas condicions muit luen de poder denominar-se dignas. Tamién de todas aquellas personas que treballan en o sector agricola y ganadero que s’apegoron de covid-19 entre a primavera y o verano pasaus a causa d’as condicions infrahumanas en as qualas treballaban y viviban, metendo de manifiesto un sistema de producción intensivo que se sostiene a pur de no respectar os dreitos humans mas basicos, ni o buenpasar animal, ni os recursos naturals ni o territorio que nos sostienen.

Gracias a todas ixas mullers que no deixan ni an que un día de cudiar d’o suyo bestiar, d’a tierra, de conservar as nuestras razas autoctonas y simients locals, mantenindo os nuestros ecosistemas y a suya biodiversidat. Ni o virus ni as grans nevadas d’iste hibierno han aconseguiu aturar-las. Porque, si os nuestros medios rurals no son zonas catastroficas, ye gracias a que han estau treballando terne que terne y altruistament, una faina que gran parte d’as vegadas sigue estando invisible y no reconoixida.

Iste anyo nos hemos quedau mas uerfanas que no nunca por culpa d’iste virus. Hemos perdiu a muitas personas a las qualas querebanos: que formaban parte d’a nuestra familia, d’as nuestras amistatz, complices en o día a día… Y, más que más, hemos perdiu ixa gran sabiduría que s’amaga dezaga d’os uellos y as mans de tantas mullers rurals d’edat abanzada. Una conoixencia d’a tierra, d’o medio que nos rodeya, heredau d’as güelas d’as güelas d’as suyas güelas, que agora custodiarán as flors y as piedras, y que con ellas ha marchau pa cutio.

Tamién s’en han iu con ellas muitas parolas que ya nunca no i tornarán. Belunas, con suerte, habrán quedau replegadas en as fuellas de bell diccionario local, asperando a que belún las espolse. Porque tampoco no podemos ixuplidar-nos d’a riqueza lingüistica que han custodiau as mullers rurals, metendo nombre a totz os elementos que nos rodeyan, y gracias a las quals hue tenemos a suerte de poder seguir escuitando una gran variedat de luengas y accentos que fan unicos y diversos os nuestros medios rurals. Dezaga d’a luenga y d’a parola bi ha formas de vida y vinclos marabillosos y unicos.

Tampoco no nos ixuplidamos de todas as mullers que se veyen discriminadas por a suya diversidat y d’as nuestras chirmanas trans. No podemos ixuplidar-nos d’ixas mullers que charran y veyen con as suyas mans, ni d’as mullers que caminan a atros ritmos. D’as mullers rurals con sufrimientos y malestares emocionals, d’aquellas con capacidatz distintas. Clamadas barrenadas, clamadas raras, clamadas discapacitadas. Sinyaladas por estar diferents. Doplement ixuplidadas y doplement afectadas por a pandemia.

Todas somos diferents,

y todas,

chuntas,

con as nuestras diversidatz, custodiamos os nuestros medios rurals. Los emplimos de vida y nos enreligamos pa seguir enta debant, ixuplidando-nos d’ixas parolas que empecipian por “des-” y que tanto goyo fan a os medios de comunicación.

Decibanos que a pandemia nos ha furtau os abrazos, pero hemos teixiu mas retz que no nunca pa suplir ixa falta de servicios que han estau agreviaus por a pandemia. Organizando-nos pa levar virolla a qui no podeba salir de casa suya, visitando a qui no podeba veyer a os suyos familiars por estar luen, y dedicando mas tiempo que no nunca a cudiar de qui tenemos cerca.

En istos tiempos dificils, muitas mullers han habiu de combinar os treballos en o campo, atras o teletrabajo, atras han seguiu a lo piet d’o canyón en os centros de salut; con estar mayestras, cudiadoras, enfermeras… Habendo d’estar disponibles pa la resta tot o tiempo.

Hemos sentiu constantement que tenemos muita suerte de vivir en un lugar, porque tenemos contacto directo con a naturaleza. Pero o que dengún no veye ye que aquí os servicios basicos s’han visto disminuius por partida dople; uns servicios que ya yeran tasos y que en muitos casos han desapareixiu. Con o virus como sincusa s’han zarrau centros de día y minchadors, y s’ha reduciu l’horario de muitas guarderías y atros espacios dedicaus a os cudiaus. Amás, muitas familias han habiu de quitar d’as residencias a os suyos güelos por miedo a que s’en apegasen, trobando-se muitas mullers sin unatra alternativa que haber d’apanyar-se-las pa poder conciliar os suyos treballos con o cudiau d’os suyos familiars dependients.

Nos femos alcordanza tamién de todas as companyeras que han sufierto ERTES, u que han habiu de zarrar os suyos negocios por a crisi derivada d’a pandemia. Hemos visto cómo, mientras muito tiempo, dende as administracions s’ha empentau en as zonas rurals o turismo como (quasi) sola fuent d’ingresos. Iste anyo a pandemia ha feito que muitas familias en o rural dedicadas a o turismo lo sían pasando realment malament y no tiengan atras opcions.

A pandemia ha agudizau, mas que no nunca, a breca dichital. En un anyo en o qual o teletreballo ha emerchiu en o nuestro país, nos hemos trobau con que mientras en as grans ciudatz ye plegando ya o 5G, en muitos d’os nuestros lugars no i hai ni sisquiera banda ampla. Hemos incorporau a parola «teletreballo» en a nuestra rutina, y pa muitos medios y administracions s’ha convertiu en panacea y salvación d’os nuestros meyos rurals. Nusatras hue queremos reivindicar o tierratreballo. Queremos seguir luitando por tener acceso a la tierra y a una vivienda digna en o medio rural. Queremos que s’aduye y se faciliten as produccions agroecolochicas y extensivas que son ligadas a o territorio, producindo alimentos d’alta valor ambiental, creyando un vinclo unico entre persona, animal, simient y tierra. Queremos dignidat y dreitos pa las personas migrants que treballan en os nuestros campos. Queremos os servicios publicos de calidat que nos mereixemos.

Luego i tornará a primavera.

Os nuestros campos ya lucen una color verda que nos fa pensar en unatro maitín. No importa o que venga, porque seguiremos unidas chirando-nos a las adversidatz. Porque ni sisquiera iste virus ha aconseguiu vuedar o nuestro territorio. Seguimos chuntas frent a la pandemia. Seguimos unindo os nuestros lugars teixindo retz y vinclos, con as nuestras mans tintadas por a color d’o tierra. Y nos quedamos aquí en iste territorio y conchugamos o verbo «aterreñar», una parola d’o norte que nos torna a esperanza y a luz. Significa veyer y pisar a tierra de nuevo dimpués d’a nieu, no solo que nusotros, sino tamién os animals, que tornan dimpués d’as grans nevadas a alimentar-se d’o pasto. Sabemos que luego podremos tacar-nos as mans de tierra, todas chuntas; mirar-nos, y fer una riseta.

Por un feminismo de todas,

por un feminismo de chirmanas de tierra.

*A ilustración ye d’Eva Piay. Podetz descargar-la aquí.

**Iste Manifiesto ye escrito por María Sánchez y Lucía López Marco. Gracias a os consellos y aportacions de Celsa Peitado, Ana Pinto, Blanca Casares, Patricia Dopazo, Mentxu Ramilo, Karina Rocha, Elisa Oteros y Elena Medel. Y a tantas que hetz feito plegar as vuestras aportacions.)

***Iste manifiesto ye traduciu a l’aragonés por Lucía López Marco.

--

--